Llinell amser ddaearegol

Canllaw byr i’r ffordd y mae daearegwyr yn rhannu amser daearegol gan gyfeirio’n arbenng at Geoparc Byd-eang UNESCO y Fforest Fawr

Credir bod y Ddaear yn dyddio yn ôl dros 4540 miliwn o flynyddoedd. Mae daearegwyr wedi rhannu’r amser hwnnw mewn llawer o ffyrdd gwahanol dros y blynyddoedd, ond fwyfwy, mae ffordd ryngwladol gytûn o wneud hyn.

Ewch i dudalennau’r llinell amser ddaearegol yn Arolwg Daearegol Prydain.

Rydych yn debygol o ganfod dyddiadau gwahanol eraill ar gyfer dechrau a gorffen nifer o gyfnodau daearegol mewn llyfrau a gwefannau. Yr amseroedd a roddir isod yw’r rhai a argymhellir gan Arolwg Daearegol Prydain a’r Comisiwn Rhyngwladol ar Stratigraffeg sydd wedi dilysu adroddiad ar y pwnc a gyhoeddwyd yn 2012 gan dri arbenigwr – Gradstein, Ogg a Smith – a’i ddiweddaru yn 2022. Wrth i wybodaeth wella mae’r dyddiadau hyn hefyd yn debygol o newid – dylid ymdrin â nhw’n ofalus.

Mae’r isadrannau wedi’u hamlinellu isod. Mae nifer o oesoedd yn gwneud epoc, ac mae nifer o’r rhain yn gwneud cyfnod. Mae nifer o gyfnodau yn gwneud gorgyfnod ac mae nifer o’r rhain yn gwneud aeon. Mae’r creigiau a ffurfiwyd yn ystod cyfnod yn hysbys fel system. Yn yr un modd, mae’r rhai a ffurfiwyd yn ystod epoc yn gwneud cyfres ac ati.

  • Aeon
    • Gorgyfnod
      • Cyfnod/system
        • Epoc/cyfres
          • Oes/cyfnod

Y gorgyfnod presennol

Mae’r 512 miliwn o flynyddoedd diwethaf yn hysbys fel yr Aeon Phanerosoig. Mae daearegwyr yn ei rannu yn dri ‘gorgyfnod’ a deuddeg ‘cyfnod’. Cynrychiolir y cyfnodau hynny sydd wedi’u marcio â * yng nghreigiau Geoparc y Fforest Fawr. Ar hyn o bryd, rydym yn byw yn y Cyfnod Cwaternaidd yn y Gorgyfnod Cenosoig o fewn yr Aeon Phanerosoig.

Llinell amser ddaearegol

  • Gorgyfnod Cenosoig/Cainosoig 

    • Cyfnod Cwaternaidd*     2.6 – 0 miliwn o flynyddoedd yn ôl – ewch i’r Llinell amser Cwaternaidd
    • Cyfnod Neogenaidd         23 – 2.6 miliwn o flynyddoedd yn ôl
    • Cyfnod Palaeogenaidd      66 – 23 miliwn o flynyddoedd yn ôl

  • Gorgyfnod Mesosoig

    • Cyfnod Cretasaidd    145 – 66 miliwn o flynyddoedd yn ôl
    • Cyfnod Jurasig          201 – 145  miliwn o flynyddoedd yn ôl
    • Cyfnod Triasig           252 – 201  miliwn o flynyddoedd yn ôl

  • Gorgyfnod Palaeosoig

    • Cyfnod Permaidd          299 – 252 miliwn o flynyddoedd yn ôl
    • Cyfnod Carbonifferaidd* 359 – 299 miliwn o flynyddoedd yn ôl – ewch i’r Llinell amser Carbonifferaidd
    • Cyfnod Defonaidd*      419 – 359 miliwn o flynyddoedd yn ôl – ewch i’r Llinell amser Defonaidd
    • Cyfnod Silwraidd*         444 – 419 miliwn o flynyddoedd yn ôl – ewch i’r Llinell amser Silwraidd
    • Cyfnod Ordofigaidd*     485 – 444 miliwn o flynyddoedd yn ôl – ewch i’r Llinell amser Ordofigaidd
    • Cyfnod Cambriaidd        539 – 485 miliwn o flynyddoedd yn ôl

  • ‘Gorgyfnod’ cyn-Gambraidd

    • 4540 – 539 miliwn o flynyddoedd yn ôl