Mynydd Illtud a Thraeth Mawr

Mae Canolfan Ymwelwyr y Parc Cenedlaethol uwchben pentref  Libanus yn fan cychwyn teithiau cerdded amrywiol ar draws Mynydd Illtud gan gynnwys Geolwybr dros y comin sy’n mynd trwy warchodfa natur Traeth Mawr.

Cyfeirnod  AO SN 978264 (Canolfan Ymwelwyr y Parc Cenedlaethol/’Y Ganolfan Fynydd’)

Mae Mynydd Illtud yn ddarn maith o dir comin tonnog sy’n eiddo i Awdurdod Parc Cenedlaethol Bannau Brycheiniog ac yn cael ei reoli ganddynt. Mae defaid yn pori ar y tir a ddatblygwyd ar haen denau o bridd sy’n gorchuddio creigiau Ffurfiant Llanfocha’r Hen Dywodfaen Coch.

Mae bryngaer Oes Haearn ar frig Twyn y Gaer i ochr ogleddol y comin. Mae tomenni clustog yn addurno ei llethrau.  Mae golygfeydd panoramig i’w cael dros Ddyffryn Wysg i’r gogledd tra bod Bannau Brycheiniog yn creu cefndir ysblennydd i’r de.

Mae Traeth Mawr a Thraeth Bach yn gynefinoedd bywyd gwyllt gwlypdir ac mae eu dyddodion mawn yn cynnwys cofnod gwerthfawr o’r hinsawdd yn ne Cymru ers Oes yr Iâ.

Daeareg

  • Hen Dywodfaen Coch (Defonaidd); Ffurfiant Llanfocha
  • Cwaternaidd; marianau, llwyfandir a sgwriwyd gan yr iâ, dyddodion mawn

Mapiau

  • OS Landranger 160, Map Explorer OL12
  • Daearegol — dalen BGS 1:50,000: 213 ‘Brecon’

Canllawiau

  • Taflen Geolwybr
  • Geodaith – dadlwythwch yr ap i’ch ffôn symudol am ddim o’r Google Play neu’r App Store (chwiliwch ‘Geotours’)

Cyfleusterau

  • Bwyty, siop, toiledau, arddangosfeydd, man picnic
  • Maes parcio talu ac arddangos yn SN 978264
  • Mynediad am ddim

Hygyrchedd

  • Tir comin; yn wastad yn bennaf; dim rhwystrau ond arwynebedd anghyson.

Cysylltiadau cludiant

  • Yn y car — ar hyd isffordd o’r A470 yn Libanus
  • Ar y trên — mae’r gorsafoedd agosaf yn Llanymddyfri, Merthyr Tudful a’r Fenni — ewch i Traveline Cymru
  • Ar y bws — ewch i Traveline Cymru; mae gwasanaeth X43 yn aros yn Libanus (1.5 milltir)
  • Ar feic — gellir eu cyrraedd ar hyd isffyrdd, cilffyrdd a llwybrau ceffylau amrywiol

Atyniadau Geoparc eraill sydd gerllaw