Aneddiadau

Abercraf / Abercrave aber nant Craf (craf = garlic)
Bethlehem mae’r enw’n deillio o’r capel yn y pentref
Aberhonddu / Brecon wedi’i ddeillio o enw arglwyddiaeth hynafol Brycheiniog (a enwyd ei hun ar ôl y Brenin Brychan chwedlonol) / aber yr afon Honddu
Brynaman / Brynamman Bryn ger afon Aman. Gynt ‘Y Gwter Fawr’
Capel Gwynfe capel lle sanctaidd
Coelbren cyfran neu ddarn, yn cyfeirio at ddarn o dir
Crai / Cray gall olygu garw neu lym, yn disgrifio nant mynydd
Cwmllynfell cwm yr afon lyfn
(cwm-llyfn-ell)
Defynnog o’r enw personol Dyfwn?
Glanaman glyn afon Aman
Glyntawe glyn afon Tawe
Heol Senni Heol Senni
Hirwaun dôl hir
Libanus Wedi’i Ladineiddio o Lebanon y Beibl
Llanddeusant eglwys y ddau sant, sef Seimon a Jude
Llandeilo eglwys Teilo Sant
Llanmyddyfri / Llandovery eglwys ymysg y dyfroedd
Llangadog eglwys Sant Cadog
Llanspyddid efallai eglwys y ddraenen wen neu’r enw personol Ysbyddyd
Llwyn-on
Merthyr Tudful / Merthyr Tydfil lle claddu Santes Tudful
Myddfai dôl y pant crwn
Penderyn pen ardal o dderw neu ben aderyn?
Pontneddfechan pont ar afon Nedd fechan
Pontsticill pont ger camfa
Pontsenni / Sennybridge pont Afon Senni (enw personol)
Trap gris/codiad yn y ddaear neu ‘magl’ o ryw fath? Mae’r sillafiad gyda ‘pp’ yn anghywir
Trecastell / Trecastle tref y castell
Ystradfellte cwm afon Mellte
Ystradgynlais cwm afon Cynlas (enw personol neu cyn-glais)